Þaggar Ingibjörg niður í Ólafi Ragnari?

Rauði þráðurinn í íslenskum stjórnmálum þessa dagana er klofningur á milli rauð-brúns bandalags sem hefur náin samskipti við Kína og andúð á ESB að leiðarljósi og hins vegar hófsamra miðjumanna sem vilja náin samskipti við lýðræðisríki, með inngöngu í ESB og öflugt samstarf innan NATO að leiðarljósi.

Fyrri hópurinn samanstendur af öflum yst á vinstri- og hægri væng íslenskra stjórnmála, fyrir þeim fara vinstri-grænir, íhaldsarmur Sjálfstæðisflokksins, og Ólafur Ragnar Grímsson. og sumpart Morgunblaðið.

Málflutningur þessa hóps gengur út á það að á viðskipti á milli ríkja á tuttugustu og fyrstu öld gangi út á viðskiptasamninga milli ríkja rétt eins og á tímum Sovétríkjanna. Þá eru forsendurnar þær að þrjú hundruð þúsund Íslendingar séu líklegir til að fá betri samning en fimm hundruð milljónir Evrópusambandsbúa. Sumir eins og forseti lýðveldisins virðast telja að þegja eigi þunnu hljóði um mannréttindabrot Kínverja í von um aukin viðskipti og stuðning við framboð í öryggisráð SÞ.

Í hinum hópnum eru stærstur hluti íslensku þjóðarinnar samkvæmt skoðanakönnunum, rúmur meirihluti kjósenda Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Samfylkingarinnar eða lýðræðisflokkanna eins og þeir hétu einu sinni. Svo virðist sem flestir hófsamir menn á Íslandi hafi nú áttað sig á því að þótt EES samningurinn hafi markað tímamót, verður vart unað við það að Ísland taki upp hráa löggjöf ESB – nú síðast alla matvælalöggjöfina- án þess að hafa nokkuð um innihaldið að segja. Það er tímanna tákn að ESB andstæðingar nota æ sjaldnar þau rök að fullveldisafsal felist í aðild – flest bendir til að fullveldið aukist við aðild. Brottför Bandaríkjahers hefur sýnt að vinátta við Bandaríkin er ekki valkostur við Evrópusambandið – allra síst dettur Morgunblaðinu það í hug.

Útflutningur Íslands til Kína nema um tveimur og hálfum milljarði á ári. Útflutningur til Evrópu er hundrað sinnum meiri. Engu að síður telur hið vanheilaga bandalag Ólafs Ragnars og Illuga Gunnarssonar að þeir hagsmunir séu ríkari en aðrir hagsmunir, til dæmis hvað varðar vaxtastig, verðlag og lýðræðishalla. Þeir virðast á köflum telja að við eigum að leggja ríkari áherslu á samskipti við kínverska kommúnista en að rækta vináttu við bræðraþjóðir í Evrópu.

Þorsteinn Pálsson, ritstjóri og fyrrverandi formaður Sjálfstæðisflokksins gerir ræðu forseta Íslands á smáríkjaráðstefnu í Andorra að umræðuefni í merkum leiðara í Fréttablaðinu á dögunum. Þar hélt forsetinn því fram að staða Íslands sé vel tryggð með aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu og þeim möguleika að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína.

Þorsteinn skrifar: “Þó að kínversk stjórnvöld vilji nú gera fríverslunarsamning við Ísland er ekkert sem bendir til þess að við munum til lengri tíma ná betri viðskiptastöðu á þeim markaði en Evrópusambandið. Líklegra er að pólitísk langtímasjónarmið fremur en viðskiptaleg búi að baki vilja stjórnvalda í Kína til þess að semja við Ísland á undan öðrum Evrópulöndum. Síðustu atburðir gefa fremur ástæðu til að skoða þau pólitísku sjónarmið en að draga þá ályktun að með slíkum samningi muni Ísland tryggja framtíðarstöðu sína í alþjóðasamfélaginu.”

Þorsteinn gagnrýnir forseta lýðveldisins harðlega en kurteislega í leiðara sínum og segir: “ Ef utanríkisstefnan á að byggjast á sveigjanleika sem gerir okkur kleift að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína en útilokar upptöku evru er verið að fórna meiri hagsmunum fyrir minni. Það væri léleg hagsmunagæsla sem bæri vott um utanríkispólitík í vegvillum."

Að lokum bendir Þorsteinn á eftirfarandi: “Eftir stjórnarskrá lýðveldisins er forseti Íslands æðsti handhafi framkvæmdavalds í utanríkismálum þó að öll raunveruleg völd og ábyrgð í þeim efnum hvíli á utanríkisráðherra. Í því ljósi verður að skoða ræðu forsetans á smáríkjaráðstefnu í Andorra í síðustu viku. Meðan utanríkisráðherra tekur ekki annað fram verður að líta á hana sem stefnu ríkisstjórnarinnar sem ráðherrann hefur ábyrgst.”

Engum dylst að í fjölskyldu Ingibjargar Sólrúnar er mikil og einlæg vinátta í garð Kínverja og mikill áhugi á kínverskri menningu. Ég ber fulla virðingu fyrir því og deili raunar þessum áhuga á Kína.

Það er hins vegar annað mál að Ingibjörg Sólrún hlýtur fyrr eða síðar að svara þeim stjórnskipunarlegu og hápólitísku spurningum sem brenna ekki síst á íslenskum jafnaðarmönnum og Þorsteinn Pálsson greinir skilmerkilega í leiðara sínum.

Er hún í Evrópuliðinu eða Kínaliðinu? Ef hún er í Evrópuliðinu hlýtur hún fyrr eða síðar að þagga niður í fyrrverandi formanni Alþýðubandalagsins og gera öllum ljóst að hún ræður utanríkisstefnu Íslands, ekki hann.